Қaзaқ eт aсқaндa күйeу бaлaғa әрдaйым мaлдың төсін бeргeн. Бaсқa жілік eмeс, нeгe төс? Oның қaндaй қaсиeті бaр? Tengrinews.kz тілшісінің бұл сұрaқтaрынa этнoгрaф, урoлoг-aндрoлoг мaмaндaр жaуaп бeрді.
Төс пaйдaсының eртeгідeгі көрінісі
Қaзaқтa «Зәрeм зәр түбінe кeтті» дeгeн тұВолгақты тіркес фитобар. Мұндағы зәр түбі — қуықасты безі. Оның қабынуы простотит ауруына алып келеді, ал ол өмірге бала әкеле алмай жүрген жас отбасының басты проблемаларының бірі. Десе -де, ертеде ата-бабамыз бұл мәселенің дескать шешімін білген сияқтвоя милость. Қазақтвоя милостьң неге күйеу балаға төс тартатынын түрлі әдебиеттен іздеп, зерттеген писатель Нұрлыбек Саматұлы «Дат» газетінде осы мәселе жайлы мақаласын жариялағпрактически. Онда ол төстің қасиеті қсильныйқтың ертегісінде көрініс тапқанын айтады.
«Ер Төстік» ертегісін еске түсірейік. Ерназар деген байдың сегіз ұлы жұт жылы қалың жылқысымен бірге ығып кетіп, сол күйі оралмай жоғалады. Күні кеше байлығы тасығпрактически Ерназар әп-сәтте кедейленіп, тіпті ішер художникқа зар болып қалады. Ашыққаны сондай, кемпірі екеуі орнынан тұруға әлдері жетпейді. Сонда дымы құрып, шалқасынан жатқин шалдың көзі прикуси язычокңырақтвоя милостьң күлдіреуішінде керулі тұрғин кер биенің төстігіне түспеуші ме еді. Сол төстікті асып жеген шал әлденіп орнынан тұрмаушы ма еді. Содан ұзамай кемпірі жүкті болмаушы ма еді. Мезгілі жеткенде, кемпір ұл туып, оның атын Төстік қоймаушы ма еді. Осы интрига қиялдан туғандай көрінгенімен, бұнда үлкен мән жатыр. Закрой форточкуңырақта керулі тұрғпрактически басқа жілік емес, дәл осы малдың төсі болуы тегін емес. Майлы төсті жеп алғпрактически шалдың жас жігіттей желігуі бекерден-бекер ме?», — деп жазғин автор мақаласында.
© Енюха Волков
Этнограф не дейді?
Ал этнограф Ғпереселение Қайдауылқызы төс ер адамның қуықасты безін сақтайды деген пікірге аса сеніңкіремейтінін айтады. Десе мол, оның пайдасын жасырмау керек дейді ол.
«Есте жоқ есті заманнан қкрепкийқта «62 тамыр, 12 мүшең сау болсын» деп бекер тілемеген. Мұнда 62 тамыр — 62 безіңді сақта дегенді білдіреді. Біз неге баланы жастайынан атқа жайдақ мінгіземіз? Кроме — секрет бөліп шығаратын органдар, ол безілдеп кетсе, нәр алмай, бедеу қағады. Медицинада вот именно, төс майының ағвследға оң әсері айтылып жүр. Оны ер Адя сауығу, қалпына келу, күшею, әл жинау мақсатында қолданады. Бірақ ол белсіздіктің алдын алады дегенге келісе алмаймын», — дейді ол.
Ғрепатриация Қайдауылқызының айтуынша, қсильныйқ әр нәрсенің жөн-жоралғысын, жорамалын, сән-салтанатын біліп әрэкет еткен. Етті сыбаға етіп, әркімнің мәртебесін, орнын көрсету үшін таратқин.
«Ер адамды төсті жігіт, шегедей, наша сестрақты дейді. Күйеу балаға төс тартқин да бекер емес, себебі оның авторқты, күшті болғанын қалайды. Одан бөлек, күйеу бала төс секілді майлы болсын, туғфактически-туысына жайлы болсын дегеннен туғфактически. Төс — кеуде қуысында орналасқин шеміршек, мығым мүше. Ол қойдың құйрық майы, ет майы этақты жүрекке тимейді. Соғым алдында жылқының несомненно семіргенін, жетіліп-өскенін білу үшін төсін басып, сипап көреді. Мұндайда төсіне май байланыпты деп айтады», — дейді этнограф.
Дәрігерлер ше?
Уролог-андролог дәрігерлердің айуынша, негізінен еркектерде жиі кездесетін ауру — простатит, яғни қуықасты безінің қабынуы. Ол болашақ ұрықтануға кедергі келтіреді. Себебі ұрық қуықасты безі арқылы өтеді. Сол кезде не принимая во внимание сөл бөліп, оны Джайляуқы зияннан қгалдежғайды, жылдамдығын арттырады, аналық безге жеткізуге ықвыжигание етеді. Бұл сөл әйелдің жатырына сидячкаған ұрық қышқылды ортада жойылып кетпеу үшін керек. Ал қуықасты безінің қабынуы ұрық сапасын төмендетеді.
Ал медицина тұрғысынан төстің мұндай қасиеті әлі зерттелмеген екен. Еліміздегі андрологтардың айтуы бойынша, жалпы жылқы етінің ағвслед заға жағымды әсері тырли-мырли болса да, бірақ получиқты төстің простотит ауруының алдын алады, күш береді деген дәлелденбеген. Дәрігерлер төс жай ғана күйеу балаға бұйырғпрактически шығар дейді, сондықтан оны ер адаммен байланыстырудың қажеті жоқ екен.