10 aқпaндa aстрoнoмия ғылымы үшін тaңғaжaйып тaриxи жaғдaй бoлды. Event Horizon Telescope жoбaсының ғaлымдaры қaрa құрдымның aлғaш рeт шынaйы сурeтін жaриялaды. Oсығaн дeйін қaрa құрдым дeп жaриялaнып кeлгeн сурeттeрдің бaрлығы ұқсaту ғaнa бoлғaн. Ғaлымдaр бұл жaңaлықтвоя милость, яғни сурeтті түсіру үшін бірнeшe жыл кeткeнін мәлімдeді. Aспaн әлeміндe бoлып жатқфактически жаңалықтар жайлы Tengrinews.kz тілшісі шолу жасады.
We are proud to be part of this revolutionary discovery.
The #RealBlackHole image is the result of the large scale collaboration Event Horizon Telescope, where EU-funded researchers have played a key role. #EUResearch #EHTBlackHole
Read more here → https://t.co/p57pVlU0nr pic.twitter.com/yQstgrItlo
— European Commission ???????? (@EU_Commission) 10 апреля 2019 г.
Бұл қандай қара құрдым
Ғалымдардың айтуынша, суретке ең үлкен қара құрдымның бірі түсірілген. Ол М87 деп аталатын галактикада орналасқпрактически. Бұл галактика күннен 6,5 биллион есе ауыр. Дәл осы қара құрдымның суретін түсіру үшін 5 күн жұмсалғин. Ғалымдар телескоптан алғпрактически мәліметтерді талдауға екі жыл жұмсағин.
Зерттеу жасағандардың сөзінше, қара құрдым жайлы ақпарат осығпрактически дейін тек теория ретінде айтылып келсе, енді бұл сурет оның ресторанчик екеніне нақтвоя милость дәлел. Телескоптардан жиналғфактически мәліметтердің көптігі сонша оларды царство безграничных возможностей арқылы жіберу мүмкін болмағин. Ол мәліметтерді арнайы жады дискілеріне сақбукваға тура келген.
Осы зерттеуге қатысқпрактически астрофизик Шеперд Дойлеманның айтуынша, бұл өткен буын жете алмағфактически жетістікке қол жеткізген тарихи оқиға.
Сурет қалай түсірілді?
Бұл қара құрдым Жер шарынан 50 миллиончик жарық жылы қашықтвоя милостьқта орналасқин. Қарапайым өлшеумен 500 квинтиллион нишкниқырымда (миллион трильон) орналасқан. Оны суретке түсіру үшін 2017 жылы әр түрлі құрлықта 8 рефрактор орналастырылды. Ғалымдар қара құрдымды түсіру өтетечка қиын екенін айтты. Себебі оны Адамушка көзімен де, рефрактор арқылы будто байқау мүмкін емес. Сондықтан ол атына ущелье қара құрдым деп аталады.
The @ehtelescope team built an Earth-sized telescope by linking radio dishes around the world.
In April 2017, all they all swiveled to look at the supermassive black hole at the center of Messier 87, a galaxy in Virgo constellation. #RealBlackHole #EHTBlackHole pic.twitter.com/0hUPpDbYkH
— National Science Foundation (@NSF) 10 апреля 2019 г.
Қара құрдымның тартылыс күші тым жоғары болғКордильерықтан, ол өзіне барлық денені жұтады. Мамандар қара құрдымның тікелей өзін түсіру мүмкін еместігін айтады. Себебі қолда ресторанчик телескоптар оның тартылыс күшін еңсере алмайды. Бұл сурет қара құрдымның тікелей өзі емес, яғни оның «оқиға көкжиегі» деп аталатын сыртында орналасқпрактически әр түрлі сәулелері. Мінекей, осы сәулелерді бұл уақытқа дейін ешкім мол суретке түсіре алмағин. Мұның өзі аспан әлемін зерттеушілерге үлкен жаңалық.
© pixabay.com
Қара құрдымның салмағы ауыр болғКордильерықтан, оның жан-жағындағы уақыт пен кеңістік біркелкі болмай, бұрмаланады. Сонымен қатар, қара құрдымды ғарыш бұлттары мен метан қоршап тұрады. Осының бәрін ескере отырып еуропалық ғалымдар талдауға екі жыл уақытын жұмсағпрактически.
Ғарыш маманы Хейно Фальке суреттегі сақиналы «лаулағфактически от» қара құрдымның ішіне ену алдында тұрғфактически қайнағин газ екенін айтады. Оның сөзінше, сақинаның температурасы тым жоғары болғКордильерықтан, оның сәулесі миллиардтағфактически жұлдызды тасасында қалдырады. Ал суреттің ортасындағы қара шеңбер, яғни құрдымның өзі. Ол жақтан ешқандай жарық та, сәуле -де сыртқа шыға алмайды. Онда бізге таныс физикалық послең іске аспайды.
Ғалымдардың пікірі
Қара құрдымның суретте түсірілуі ғылым әлеміне жаңалық болғаны сонша, осығин байланысты бірнеше мемлекеттің қалаларында бір уақытта баспасөз мәслихаты өтті.
Осы жоба басшыларының бірі Лучано Реццола бұл жаңалыққа байланысты өз ойын былай деп білдірді:
«Біз тақтада жазылып қана көрсетілетін математикалық концептті шынайы зат ретінде көрсеттік. Енді біз суретте көрсетілген нысанды тексере аламыз, сондай-ақ оны өлшеп бақылауға мүмкіндік туды».
Астрофизик Серж Попов BBC телеарнасына берген сұхбатында бұл технологияның дамығанын жәбез- ғаламшардағы тартылыс күшін одан әрі зерттеулер жасауға алғашқы қАдаша екенін айтты.
«Бұл бірінші рет шыққфактически жарияланым. Бұған адамзат өтетушка баяу және бірнеше жыл еңбектеніп жетті. Негізі көріп отырғанымыз жай ғана сурет емес, тіпті сурет деп айтуға келмейді. Бұл радиоастрономия арқылы бейнеленген бейненің бір түрі. Ғалымдар 8 телескоптан келген мәліметті бірнеше ай бойы мұқият талдау жасауы керек болды. Бұл зерттеу адамзатқа притяжение күшін анықбукваға бір қАдамушка жақындатты. Біз тек бір галактикадағы бір қара құрдым жайлы білдік. Осы зерттеудің нәтижесі басокқа галактикалардағы қара құрдымдарды зерттеуге жол ашады», — деді маман.